ศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯรับแนวทางสืบสานรักษาต่อยอดตามแนวพระราชดำริ

           การประชุมคณะกรรมการบริหารโครงการศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในครั้งนี้ ได้รับทราบถึง การแต่งตั้งคณะอนุกรรมการด้านวิชาการ การจัดตั้งศูนย์สาขาเพิ่มเติมจำนวน 2 โครงการ คือโครงการอุทยานธรรมชาติวิทยาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดราชบุรี และโครงการศูนย์การเรียนรู้การพัฒนาอมก๋อยตามพระราชดำริ จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งจัดตั้งขึ้นจากพระราชดำริของสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้ากรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ปัจจุบันมีศูนย์สาขาของศูนย์ศึกษาการพัฒนารวม 19 แห่ง และศูนย์เรียนรู้ตามแนวพระราชดำริ จำนวน 111 แห่ง ทั่วประเทศ ที่จะทำหน้าที่เป็นแหล่งศึกษาดูงานที่เชื่อมโยงกับศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ

         ในปีงบประมาณ 2563 ศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ได้ดำเนินงาน ด้านการบริหารจัดการ ซึ่งได้รับการสนับสนุนงบประมาณจาก กปร. เป็นจำนวน 374,780,074 บาท และในปีงบประมาณ 2564 สำนักงาน กปร. ได้พิจารณาสนับสนุนงบประมาณ จำนวน 373,850,145 บาท ขณะนี้อยู่ระหว่างนำเสนอประธาน กปร. รวมทั้งการจัดสรรเงินกองทุนพระราชทาน ซึ่งเป็นเงินส่วนพระองค์ที่พระราชทานให้แก่สำนักงาน กปร. เพื่อให้ศูนย์ศึกษาฯ ใช้เป็นเงินสำรองระหว่างรอการจัดสรรงบประมาณ

         ด้านวิชาการ มีการติดตามการดำเนินงาน ณ พื้นที่โครงการศึกษาวิธีการฟื้นฟูที่ดินเสื่อมโทรมเขาชะงุ้มอันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดราชบุรี ซึ่งคณะอนุกรรมการฯ ได้ให้ข้อเสนอแนะในเรื่องการเปรียบเทียบและวิเคราะห์ผลการพัฒนาในอดีตกับปัจจุบันและเน้นการแสดงผลสำเร็จการพัฒนาตามแนวพระราชดำริ อาทิ งานศึกษาพัฒนาด้านป่าไม้ งานพัฒนาที่ดินโดยใช้หญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ และงานศึกษาและพัฒนาพื้นที่ดินเสื่อมโทรมเพื่อเป็นทุ่งหญ้าเลี้ยงสัตว์ เป็นต้น

        ด้านวางแผนขยายผลและติดตามประเมินผล ในปีงบประมาณ 2563 ศูนย์ศึกษาฯ ทั้ง 6 ศูนย์ ได้มีการฝึกอบรมให้เกษตรกรและประชาชนทั่วไป รวมจำนวนทั้งสิ้น 12,250 คน และมีผู้เข้ามาศึกษาดูงานที่ศูนย์ศึกษาฯ รวมทั้งสิ้น 629,097 คน นอกจากนี้ยังได้ดำเนินการโครงการผลิตและเก็บสำรองเมล็ดพันธุ์พืชเพื่อช่วยเหลือเกษตรกรและระบบเมล็ดพันธุ์พืชเพื่อพระราชทาน ซึ่งเป็นโครงการฯ ที่ดำเนินงานสนองพระราชดำริสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี โดยในช่วงการแพร่ระบาดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) ศูนย์ศึกษาฯ และศูนย์สาขาฯ ได้สนับสนุนเมล็ดพันธุ์ผักให้แก่ผู้ได้รับผลกระทบ จำนวน 3,931 ราย นอกจากนี้ สำนักงาน กปร. ยังได้จัดทำระบบบริหารจัดการเมล็ดพันธุ์เพื่อพระราชทานและปัจจัยการผลิตของศูนย์ศึกษาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เพื่อใช้เก็บรวบรวมข้อมูลคลังสำรองเมล็ดพันธุ์พืชและปัจจัยการผลิตของศูนย์ศึกษาฯ รวมถึงข้อมูลผู้ที่ได้รับพระราชทานเมล็ดพันธุ์เพื่อติดตามผลและวางแผนการผลิตในปีต่อ ๆ ไป ปัจจุบันอยู่ระหว่างการทดสอบการใช้งาน ซึ่งหลังจากนี้จะจัดฝึกอบรมวิธีการใช้งานให้แก่เจ้าหน้าที่ศูนย์ศึกษาฯ ต่อไป

         พร้อมกันนี้ สำนักงาน กปร. ยังได้กำหนดนโยบายในการสืบสานพระราชดำริด้านเกษตรทฤษฎีใหม่ โดยให้ศูนย์ศึกษาฯ ซึ่งเป็นพื้นที่ส่วนย่อและเป็นต้นแบบของการพัฒนาเชิงพื้นที่ในแต่ละภูมิภาค ดำเนินการปรับปรุงและจัดทำแปลงสาธิตต้นแบบทฤษฎีใหม่ให้เป็นไปตามแนวพระราชดำริ เพื่อเป็นจุดสาธิตความพออยู่พอกินในระดับครัวเรือน รวมทั้งยังจัดโครงการฝึกอบรมมัคคุเทศก์ภาษาอังกฤษ เพื่อเพิ่มขีดความสามารถของบุคลากรของศูนย์ศึกษาฯ อีกด้วย

        ทั้งนี้ ที่ประชุมยังได้พิจารณาแนวทางการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาฯ ตามพระราชปณิธานพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สืบสาน รักษา ต่อยอด ตามที่พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร พระราชทานพระราชดำริ ให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริขึ้น ซึ่งดำเนินงานมาเป็นระยะเวลากว่า 30 ปี ทำหน้าที่เป็นพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต ได้สร้างองค์ความรู้และต้นแบบความสำเร็จไว้เป็นจำนวนมาก สามารถเป็นตัวอย่างให้ผู้ที่สนใจมาศึกษาหาความรู้ได้ตลอดเวลา

             ทั้งนี้ เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานตามพระราชปณิธาน สำนักงาน กปร. จึงจัดทำร่างแนวทางการดำเนินงานในการสืบสาน รักษา ต่อยอด สรุปเบื้องต้นว่า สืบสาน คือการดำเนินงานในส่วนของศูนย์ศึกษาฯ ที่ยังไม่ได้ดำเนินการตามแนวพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่พระราชทานไว้กับศูนย์ศึกษาฯ โดยมุ่งหวังว่าการดำเนินงานศึกษาและพัฒนาองค์ความรู้ใด ๆ ก็ตามจะเป็นการสนองพระราชดำริอย่างต่อเนื่อง และสอดคล้องกับสถานการณ์ปัจจุบัน รักษา คือ การดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง รวมทั้งการปรับปรุงซ่อมแซมส่วนต่าง ๆ ให้สามารถใช้การได้ตลอดเวลาเพื่อเป็นการรักษาธำรงไว้เป็นตัวแทนของพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่จะอยู่อย่างยั่งยืนกับประชาชนทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ ต่อยอด คือการทำงานให้สอดคล้องกับบริบทในการดำเนินชีวิตตามแนวพระราชดำริ พร้อมรับการเปลี่ยนแปลงของสังคมในปัจจุบัน ร่วมใจสานต่อสิ่งเหล่านี้ รวมถึงการพัฒนาองค์ความรู้และหลักวิชาการที่เหมาะสม ภายใต้การดำเนินงานส่งเสริมและขยายผลสำเร็จของการพัฒนา เพื่อให้เกิดประโยชน์สุขแก่ราษฎรตามพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว