บทความเฉลิมพระเกียรติ เรื่อง ต่อยอดประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิเพื่อเพิ่มพื้นที่รับน้ำ
บริเวณเหนือประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิ ตำบลรัตภูมิ อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา ยังคงมีน้ำที่ไหลมาจากเทือกเขาบรรทัดหล่อเลี้ยงลำคลองรัตภูมิและพื้นที่ใกล้เคียง แม้จะอยู่ในช่วงฤดูแล้ง
นายปัญญา ปานแก้ว สมาชิกกลุ่มผู้ใช้น้ำ ชาวตำบลควนลุง อำเภอรัตภูมิ จังหวัดสงขลา ทำหน้าที่ดูแลการบริหารจัดการน้ำบริเวณประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิ เล่าว่า สายน้ำจากคลองรัตภูมิได้ส่งไปตำบลบางเหรียงและตำบลรัตภูมิผ่านระบบท่อส่งน้ำใต้ดิน เพื่อการอุปโภคบริโภคและการเกษตรแบบผสมผสานทั้งนาข้าว สวนผลไม้ ปาล์มน้ำมัน ยางพารา พืชผักปลอดสารพิษ และการเลี้ยงปลา
“มีการบริหารการใช้น้ำคือ จะส่งน้ำเข้าพื้นที่ทั้งหมดในท่อระบายน้ำส่วนแยก อยู่ในตำบลบางเหรียง 4 จุดคือ หนองไม้ล้ม หนองไม้แก่น ห้วยหวาย และห้วยหยี ทางตำบลรัตภูมิ ส่งน้ำไปยังท่อระบายน้ำควนเนียงในท่อระบายน้ำ ห้วยพันตัน และท่อระบายน้ำคลองหรั่ง โดยน้ำที่ส่งไปยังจุดต่าง ๆ ชาวบ้านก็จะสูบน้ำไปเก็บไว้ในสระของตนเพื่อทยอยใช้ในช่วงขาดฝน ” นายปัญญากล่าว
ราษฎรในพื้นที่ตำบลรัตภูมิและตำบลบางเหรียง ได้รับประโยชน์จากโครงการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิพร้อมระบบส่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตำบลรัตภูมิ อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา ตามที่นายบุญศิลป์ เกิดศรี กำนันตำบลบางเหรียงและนายสวัสดิ์ สุจิชาติ กำนันตำบลรัตภูมิ อำเภอควนเนียง จังหวัดสงขลา ได้ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายฎีกาขอพระราชทานโครงการก่อสร้างฝายทดน้ำบริเวณคลองรัตภูมิ และพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงรับโครงการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิพร้อมระบบส่งน้ำไว้เป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 2546
โครงการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิฯ ส่งน้ำให้ราษฎรเพื่อการอุปโภคบริโภคประมาณ 150 ครัวเรือน รวมทั้งยังเป็นแหล่งน้ำต้นทุนเพิ่มเติมให้แก่โครงการชลประทานขนาดเล็กรวม 9 โครงการ ทำให้พื้นที่เกษตรกรรมประมาณ 7,500 ไร่ มีน้ำเพียงพอในการทำการเกษตรด้านต่าง ๆ โดยราษฎรสามารถสูบน้ำจากคลองขึ้นมาใช้ได้โดยตรง ราษฎร 8,400 คนจาก 22 หมู่บ้าน ในเขตตำบลบางเหรียง และตำบลรัตภูมิ มีน้ำอุปโภคบริโภค และทำการเกษตรได้ผลผลิตที่สูงขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถประกอบอาชีพเลี้ยงปลาเป็นอาชีพเสริม และยังสร้างความชุ่มชื้นในดินและช่วยเพิ่มระดับน้ำใต้ดินทำให้ราษฎรมีน้ำใช้ได้ตลอดปี
เมื่อเวลาผ่านไปร่วม 20 ปี สายน้ำในลำคลองเกิดความตื้นเขิน ราษฎรในตำบลรัตภูมิ และตำบลใกล้เคียง ต้องการให้ขุดลอกหน้าประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิ เพื่อให้สามารถระบายน้ำได้ในช่วงน้ำหลากและซ่อมแซมตัวอาคารประกอบเพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โครงการชลประทานสงขลาได้ออกสำรวจพื้นที่ดังกล่าว และมีการปรับปรุง ซ่อมแซมในส่วนต่าง ๆ อาทิ ปรับปรุงระบบส่งน้ำเพิ่มเติม จำนวน 2 สาย ซ่อมแซมระบบรางคอนกรีตส่งน้ำพร้อมอาคารประกอบ ปรับปรุงอาคารป้องกันตลิ่งด้านท้ายน้ำ และซ่อมแซมบ้านพักและทำการหัวงานพร้อมถนนภายในโครงการ และในปี 2567-2568 กำหนดแผนขุดลอกคลองภูมีด้านหน้าประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิปริมาตรความจุ 100,000 ลูกบาศก์เมตร ซ่อมแซมหินเรียงด้านท้ายน้ำพร้อมอาคารประกอบ ขุดลอกตะกอนดินคลองทิ้งน้ำ จำนวน 2 สายระยะทาง 6.80 กิโลเมตร และปรับปรุงระบบส่งน้ำเพิ่มเติม จำนวน 2 สาย ระยะทาง 1.20 กิโลเมตร อีกทั้งยังจัดทำแผนดำเนินการปรับปรุงอาคารชลประทานควนเนียงในและระบบส่งน้ำ 1 แห่ง ขุดขยายแก้มลิงห้วยพันตัน ปริมาตรความจุ 100,000 ลูกบาศก์เมตร ปรับปรุงระบบส่งน้ำสายที่ 2 พร้อมอาคารประกอบ 1 แห่ง และก่อสร้างรั้ว ป้ายและปรับภูมิทัศน์หัวงาน
ทั้งนี้นายสมพล ชุมแก้ว ผู้อำนวยการสำนักงานก่อสร้างชลประทานขนาดกลางที่ 16 เปิดเผยด้วยว่า การต่อยอดโครงการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิพร้อมระบบส่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำรินั้น ในภาพรวมทั้งระบบจะก่อสร้างแก้มลิงคลองภูมีขนาดความจุ 2.5 ล้านลูกบาศก์เมตร ซึ่งอยู่ด้านล่างจากประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิลงไป 5 กิโลเมตร มีการก่อสร้างประตูระบายน้ำ 3 แห่ง โดยปัจจุบันอยู่ระหว่างการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองภูมี
“หลังจากนี้อีก 3 ปี ดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จ จะมีความมั่นคงด้านน้ำให้ลุ่มน้ำคลองรัตภูมิ ซึ่งอยู่ทางช่วงท้ายของประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิ โดยจะมีการวางระบบส่งน้ำโดยใช้เครื่องสูบน้ำเพื่อส่งน้ำให้พื้นที่ชลประทานโดยรอบ คือ ตำบลรัตภูมิ ตำบลควนเนียง และตำบลกำแพงเพชร ของอำเภอควนเนียงและอำเภอรัตภูมิ” นายสมพลกล่าว
ทั้งนี้การดำเนินงานคาดว่าจะแล้วเสร็จในปีงบประมาณ 2570 และระหว่างการก่อสร้าง ชลประทานได้ประสานกับราษฎรในพื้นที่รับประโยชน์ให้จัดตั้งกลุ่มผู้ใช้น้ำ เพื่อให้สามารถเข้ามาบริหารจัดการน้ำได้ทันทีหลังจากการก่อสร้างแล้วเสร็จ
การต่อยอดโครงการก่อสร้างประตูระบายน้ำคลองรัตภูมิพร้อมระบบส่งน้ำอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เป็นไปตามพระราชปณิธานของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ที่ทรงมีพระปฐมบรมราชโองการ “เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป” และเมื่อการต่อยอดโครงการแล้วเสร็จ จะสร้างความผาสุกให้แก่ราษฎรในลุ่มน้ำคลองรัตภูมิได้อย่างยั่งยืนต่อไป.
สำนักงาน กปร.
